پلي سيتمي ‌‌يعني افزايش تعداد گلبول‌هاي قرمز خون . اين اختلال بيشتر در بزرگسالان بالاي 50سال بروز مي‌‌کند (ولي محدوده سني آن 90-15سال است ) و در آقايان شايع تر است .

اين بيماري سه نوع دارد:
• پلي سيستمي‌‌ثانويه (پلي سيستمي‌‌واکنشي )، که عارضه اي از بيماري يا عواملي غير از اختلالات سلول‌هاي خون است .
• پلي سيستمي‌‌استرسي
• پلي سيستمي‌‌کاذب که به کاهش حجم پلاسماي خون مربوط است.

در واقع "پلي سيتمي‌‌ورا" نوعي بيماري خوني مي‌لوپروليفراتيو است که در آن مغز استخوان بيش از حد موردنياز گلبول قرمز مي‌‌سازد. در اين بيماري ممکن است توليد پلاکت و گلبول سفيد نيز افزايش يافته باشد. بيماري اغلب بدون علامت است.

پلي سيستمي‌‌حقيقي : ناشناخته

پلي سيستمي‌‌ثانويه : بيماري‌هاي مادرزادي قلب ، بيماري‌هاي مزمن ريه ، کشيدن سيگار معمولي يا سيگار برگ ، زندگي در ارتفاعات بالا

پلي سيستمي‌‌استرس : مصرف دارو‌هاي ادرارآور، استعمال دخانيات ، کم آبي بدن

از عوامل افزايش دهنده خطر هم مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

• استعمال دخانيات
• بيماري‌هاي قلبي يا ريوي
• استرس
• سابقه خانوادگي پلي سيستمي‌

• تشکيل لخته درون وريد‌ها يا شريان‌ها
• نقرس
• سکته مغزي
• حمله قلبي
• زخم گوارش
• سنگ کليه
• لوسمي‌‌(نوعي سرطان خون )

• بررسي‌هاي تشخيصي ممکن است شامل بررسي‌هاي آزمايشگاهي مغز استخوان و خون (شمارش گلبول‌هاي قرمز خون ، اندازه گيري هماتوکريت )، اشعه نگاري کليه‌ها و بررسي گلبول‌هاي قرمز با کروم راديواکتيو باشد.
• مراحل درماني بر اساس وضعيت هر بيمار متفاوت بوده و به سن بيمار، مدت بيماري ، نوع پلي سيتمي‌‌، عوارض ، و فعاليت بيماري بستگي دارد.
• مراحل درماني احتمالي براي حفظ هماتوکريت در نزديک محدوده طبيعي و جلوگيري از تشکيل لخته يا خونريزي عبارتند از: فصد (گرفتن خون اضافي بدن از طريق وريد)؛ درمان راديوايزوتوپ ؛ و دارو درماني . درمان انتخاب شده بستگي به علايم و پاسخ به درمان دارد. در مواردي ممکن است به بيش از يک نوع درمان نياز باشد.

دارو‌هايي که ممکن است تجويز شوند:

• آسپيرين براي جلوگيري از لخته شدن خون و کاهش احتمالي سکته مغزي يا حمله قلبي ممکن است توصيه گردد.
• فسفر راديواکتيو سيتوتوکسيک
• آلوپورينول براي کاهش دادن سطح بالاي اسيد اوريک
• دارو‌هاي ضد خارش
• دارو‌هاي مهار کننده گرنده H2يا دارو‌هاي ضد اسيد براي مهار توليد بيش از حد اسيد معده

بيماري اغلب بدون علامت است.اما برخي يعني حدود يک سوم دچار خارش مي‌شوند،خارش اين افراد بيشتر با تغيير حرارت و به خصوص دقايقي بعد از استحمام است. علتش هم احتمالاً ازاد شدن هيستامي‌ن يا پروستاگلاندين‌ها است؛ کمي‌‌آسپيرين موجب تخفيف فوري خارش در آن‌‌ها مي‌‌شود.

ساير بيماران هم ممکن است داراي هر يک از علايم زير باشند:

• خستگي ؛ سردرد؛ خواب آلودگي ؛ منگي
• خارش يا پرخوني پوست
• بزرگي طحال
• خونريزي بدون توجيه

پلي سيستمي ‌‌حقيقي در حال حاضر قابل پيشگيري نيست .

پيشگيري از پلي سيستمي‌‌ثانويه يا پلي سيستمي‌‌استرس : خودداري از استعمال دخانيات جلوگيري از کم آبي بدن اقدام به درمان طبي بيماري‌هاي قلبي يا ريوي