آلزايمر (نسيان - فراموشي - اختلال حافظه)«مغز و اعصاب«
 
    
آلزايمر (نسيان - فراموشي - اختلال حافظه)
معرفی بیماری
fjrigjwwe9r0tblBimari:des_Bimari

آلزايمر يک بيماري پيشرونده مغزي با زوال تدريجي حافظه و ديگر کارکردهاي مهم ذهني است. آلزايمر معمولترين علت دمانس (زوال عقلي) است؛ گروهي از اختلالات مغزي که منجر به از دست دادن مهارت‌هاي فکري و اجتماعي مي‌شوند و مي‌توانند زندگي روزمره فرد را تحت تاثير قرار دهند.

مشخصات
fjrigjwwe9r2tblBimari:Text_Bimari
fjrigjwwe9r1tblBimari:Text_Bimari
fjrigjwwe9r3tblBimari:Text_Bimari
علل‌:

دانشمندان معتقدند که آلزايمر در بيشتر افراد در اثر تلفيقي از عوامل مانند وراثت، سبک زندگي و عوامل محيطي رخ مي‌دهد و به تدريج مغز را تحت تأثير قرار مي دهد. بروز آلزايمردر کمتر از 5 درصد افراد ناشي از يک تغيير ژنتيکي خاص است که منجر به پيشرفت بيماري مي شود.

هرچند دلايل ابتلا به آلزايمر هنوز به طور دقيق مشخص نشده است اما تاثير آن بر مغز به وضوح مشخص گرديده است. بيماري آلزايمر موجب آسيب ديدن و مرگ سلول هاي مغزي مي شود. اتصالات بين سلولي در مغزي که مبتلا به آلزايمر شده است بسيار کمتر از مغز سالم است. هرچه سلول هاي مغزي بيشتري مي ميرند مغز نيز کوچکتر مي شود. وقتي پزشک بافت مغز را زير ميکروسکوپ معاينه مي کند، دو نوع بافت غير طبيعي مي بيند که نشانه آلزايمرند:

پلاک ها: اين توده هاي پروتئيني، بتا آميلوئيد نام دارند که ممکن است سلول هاي مغزي را به چند طريق تخريب کنند، مثلاً ممکن است با ارتباط بين سلولي تداخل کنند. هر چند عامل اصلي مرگ سلولي در آلزايمر هنوز شناخته شده نيست اما تجمع بتا آميلوئيد ها در خارج سلول هاي مغزي از متهمان اصلي است.

پيچ خوردگي ها: سلول هاي مغزي براي دريافت مواد مغذي و حياتي از طريق زوائدشان، وابسته به يک حمايت داخلي اند. اين سيستم نيازمند ساختار طبيعي پروتئيني به نام tau مي باشد. در بيماران مبتلا به آلزايمر رشته هاي پروتئين tau درون سلول ها دچار پيچ خوردگي هاي غيرطبيعي مي شوند که اين باعث اختلال در سيستم ارتباطات و حمل و نقل درون سلولي مي شود که اين امر نيز موجب پسرفت و مرگ سلول هاي مغزي مي شود.

عوارض‌:

کاهش حافظه، اختلال در قضاوت و ديگر تغييرات شناختي ناشي از آلزايمر ممکن است درمان بيماري‌هاي ديگر را در فرد با مشکل مواجه کند. فرد مبتلا به آلزايمر ممکن است:

  • توانايي تشخيص و بيان درد را نداشته باشد؛ مثلاً درد دندان.
  • توانايي تشخيص علائم بيماري هاي ديگر را نداشته باشد.
  • توانايي پيروي از نسخه درماني تجويز شده را نداشته باشد.
  • توانايي توجه به عوارض ناشي از دارو ها و درمان را نداشته باشد.

زماني که بيماري آلزايمر به مراحل پيشرفته خود مي رسد، تغييرات مغز منجر به ايجاد اختلال در کارکرد اندام و فعاليت‌هاي جسماني مي شود مانند توانايي بلع، حفظ تعادل، کنترل روده و مثانه. اين تغييرات به نوبه خود مي‌توانند فرد را مستعد ابتلا به بيماري هاي ديگر کند.

عوامل خطرساز‌:

سن: افزايش سن مهمترين عامل خطر شناخته شده در ابتلاء به آلزايمر است. آلزايمر جزئي از روند طبيعي پير شدن نيست اما خطر ابتلاء به آن با افزايش سن به خصوص پس از 65 سالگي افزايش مي يابد. تقريباً نيمي از افراد بالاي 85 سال مبتلا به آلزايمر مي شوند. افرادي که تغييرات ژنتيکي نادري دارند که آنها را مستعد ابتلاء به آلزايمر مي کند اغلب در 40 يا 50 سالگي علائم را تجربه مي کنند.

سابقه خانوادگي و وراثت: خطر ابتلاء به آلزايمر در افرادي که يکي از اقوام درجه يک آنها والدين يا خواهر و برادر سابقه ابتلاء داشته اند بيشتر است. دانشمندان موفق به شناسايي جهش هايي در سه ژن شده اند که منجر به ابتلاء فرد به آلزايمر مي شود. اما اين جهش هاي ژنتيکي مسئول کمتر از 5 % موارد ابتلاء به آلزايمر هستند. اغلب مکانيسم هاي ژنتيکي دخيل در بروز آلزايمر هنوز شناخته شده نيست. مهمترين ژن دخيل در ابتلاء به آلزايمر آپوليپوپروتئين e4 است.

جنس: احتمال ابتلاء زنان نسبت به مردان بيشتر است. شايد اين بدان علت باشد که ميانگين طول عمر زنان بيش از مردان است.

اختلالات شناختي خفيف: افراد مبتلا به اختلالات شناختي خفيف (MCI) افرادي هستند که مشکل حافظه دارند يا کارايي شناختي آنها بيش از آنچه براي سن شان انتظار مي رود کاهش يافته است اما به حدي نيست که به عنوان فرد داراي زوال عقل در نظر گرفته شود. در اين افراد خطر ابتلاء به دمانس يا زوال عقل افزايش مي يابد اما قطعي نيست. در اين شرايط اقدام به موقع براي در پيش گرفتن الگوي زندگي سالم و راهکارهايي براي جبران کمبود حافظه مي تواند در پيشگيري از ابتلاء به دمانس موثر باشد.

سابقه ضربه سر: افرادي که در گذشته ضربه شديد سر را تجربه کرده اند با احتمال بيشتري در معرض خطر ابتلاء به آلزايمر مي باشند.

سبک زندگي و سلامت قلب: هيچ عاملي از شيوه زندگي وجود ندارد که به طور قطعي با خطر ابتلاء به آلزايمر ارتباط داشته باشد. هر چند شواهدي وجود دارد مبني بر اينکه همان عواملي که فرد را مستعد بيماري هاي قلبي مي کنند، احتمال ابتلاء به آلزايمر را نيز افزايش مي دهند. اين عوامل مي تواند شامل موارد زير باشد:

  • ورزش نکردن
  • استعمال دخانيات
  • پرفشاري خون
  • کلسترول خون بالا
  • ديابت کنترل نشده
  • رژيم غذايي با ميوه و سبزي ناکافي
  • عدم فعاليت اجتماعي
درمان ‌:

داروهاي فعلي آلزايمر به بهبود علائم اختلالات حافظه و تغييرات شناختي کمک مي کنند. دو نوع مختلف از داروهايي که براي بهبود علائم شناختي به کار مي رود وجود دارد که شامل موارد زيرند:

مهارکننده هاي کولين استراز: اين داروها سطح يک ماده ميانجي بين سلولي که در آلزايمر کاهش مي يابد را افزايش مي دهد. اين داروها براي مدتي علائم بيماري را در افراد تا حدي بهبود مي بخشد. کولين استراز هايي که به طور معمول تجويز مي شوند شامل دونپزيل(donepezil)، گالانتامين (galantamine) و ريوستيگمين (rivastigmine) مي باشند. مهمترين عارضه جانبي اين داروها شامل اسهال، تهوع و اختلال در خواب مي باشد.

ممانتين (نامندا): اين دارو بر شبکه بين سلولي مغزي ديگري تاثير مي گذارد و سرعت پيشرفت علائم را در آلزايمر متوسط تا شديد کاهش مي‌دهد.

ايجاد فضايي امن و حمايت کننده: يکي از بخش‌هاي مهم درمان بيماري آلزايمر ايجاد شرايط مناسب زندگي سازگار با بيماري فرد و نيازهايش مي‌باشد. براي اين منظور مي توان از توصيه‌هاي زير استفاده نمود:

جمع نمودن وسايل و مبلمان و فرش هاي اضافي که منجر به شلوغي و ايجاد مزاحمت مي‌شود.

نصب نرده و دستگيره‌هاي محکم در کنار پله ها و سرويس بهداشتي.

اطمينان حاصل نمودن از اينکه کفش ها و روفرشي بيمار راحت و محافظت کننده است.

کاهش دادن تعداد آينه‌ها: تصوير ها و انعکاس هاي درون آينه براي افراد مبتلا به آلزايمر گيج کننده و يا حتي ترسناک هستند.

ورزش: ورزش منظم جزئي مهم از برنامه سلامتي هر فرد حتي افراد مبتلا به آلزايمر مي باشد. فعاليتهايي مثل 30 دقيقه پياده روي روزانه مي تواند به بهبود خلق وخو، سلامتي مفاصل، ماهيچه ها و قلب کمک کند. همچنين ورزش مي تواند به خواب راحت و پيشگيري از يبوست کمک کند. در صورتي که بيمار مي خواهد بدون همراهي اطرافيان پياده روي نمايد حتماً بايد يک برگه شامل هويت و آدرس را به همراه داشته باشد. آن دسته از بيماراني که نمي توانند پياده روي کنند مي توانند از دستگاه هايي مانند دوچرخه ثابت و ديگر ابزارهاي ورزش نشسته بهره مند شوند يا از برنامه ها، سي دي ها و دي وي دي هاي ورزشي مناسب براي افراد مسن استفاده کنند.

تغذيه سالم: افراد مبتلا به آلزايمر ممکن است فراموش کنند که غذا بخورند يا علاقه اي براي تهيه غذا نداشته باشند و يا قادر نباشند غذايي تهيه نمايند که ترکيب سالمي داشته باشد. همچنين ممکن است فراموش کنند که به اندازه کافي مايعات بنوشند که اين امر مي تواند منجر به بي آب شدن بدن و ايجاد يبوست شود. از اين نظر بهتر است توصيه هاي تغذيه اي زير مد نظر قرار گيرد:

تهيه معجون ها و پوره‌هاي پرکالري و سالم: مي توان با استفاده از مخولوط کن از مواد غذايي مختلف مايعي نرم و کرم مانند تهيه نمود و براي غني سازي چنين غذاهايي(مانند ميلک شيک) از پودر پروتئين که در داروخانه موجود مي باشد استفاده نمود.

آب، آبميوه و نوشيدني هاي سالم ديگر: بايد اطمينان حاصل نمود که بيمار حداقل چند ليوان مايعات در روز مي نوشد. از نوشيدني هايي که حاوي کافئين هستند بايد اجتناب شود چرا که ممکن است منجر به ناآرامي يا تکرر ادرار شود و يا خواب بيمار را دچار اختلال نمايد.

نشانه ها
fjrigjwwe9r1tblBimari:Neshaneh_Bimari
fjrigjwwe9r2tblBimari:Neshaneh_Bimari
fjrigjwwe9r3tblBimari:Neshaneh_Bimari

در مراحل ابتدايي، فراموشي و يا گيجي خفيف ممکن است تنها علامت مورد توجه آلزايمر باشد. اما با گذشت زمان بيشتر خاطرات به خصوص حافظه اخير از ياد مي‌رود. سرعت پيشرفت علائم در افراد مختلف متفاوت است. در صورتي که فرد مبتلا به آلزايمر شود احتمالاً اولين علامتي که فرد متوجه آن مي‌شود سخت تر شدن غير معمول به خاطر آوردن و سازماندهي افکار است. ممکن است خود بيمار هيچ مشکلي احساس نکند وخانواده، دوستان نزديک يا همکاران اين تغييرات را حس کنند. تغييرات مغزي ناشي از بيماري آلزايمر منجر به ايجاد مشکلات زير مي شود؛

اختلال حافظه، به نحوي که ممکن است بيماران:

  • عبارات و سوالات خود را بارها و بارها تکرار کنند و متوجه نباشند که قبلا آن سوال را پرسيده‌اند.
  • مکالمات، ملاقات ها و مناسبت ها را فراموش کنند و بعدا ًنيز به ياد نياورند.
  • به طور مکرر اشياء را در جايي غير از جاي خود و اغلب در جاهاي غيرمعمول قرار دهند.
  • به طور مکرر اسم اعضاي خانواده و اشيا را از ياد ببرند.

اختلال جهت‌يابي و تشخيص ارتباطات فضايي: افراد مبتلا به آلزايمر ممکن است آگاهي خود را نسبت به شرايط فعلي که در آن زندگي مي کنند مثل روزها، فصل و ... از دست بدهند. همچنين آلزايمر توانايي مغز را براي تفسير آنچه فرد مي بيند مختل مي کند و به طور کل فهم وقايع اطراف را با مشکل مواجه مي سازد و در نتيجه بيماران ممکن است حتي در محيط هاي آشنا نيز گم شوند.

اختلال در نوشتار و گفتار: آلزايمر باعث اختلال در توانايي تمرکز و تفکر به خصوص در مفاهيم انتزاعي مانند اعداد مي شود. بيماران ممکن است در مديريت مالي، تنظيم يادداشت ها و صورتحساب ها و پرداخت به موقع آنها با مشکل مواجه شوند. حتي با پيشرفت اين اختلال ممکن است توانايي فرد براي فهم و محاسبه اعداد با مشکل مواجه شود.

اختلال در قضاوت و تصميم گيري: بيماران مبتلا به آلزايمر در اتفاقات روزمره متداول، مثل سوختن غذا روي شعله گاز يا يک تصادف رانندگي قادر به عکس العملي مناسب نيستند.

اختلال در برنامه ريزي و اجراي وظايف: فعاليت هاي روزمره اي مانند برنامه ريزي براي آشپزي و پخت غذا در افراد مبتلا به آلزايمر با مشکل مواجه مي شود. معمولاً افرادي که بيماري آنها پيشرفته تر است ممکن وظايف ساده اي مثل لباس پوشيدن يا حمام کردن را فراموش کنند.

اختلال در شخصيت و رفتار: تغييرات مغزي که در بيماري آلزايمر رخ مي دهد مي تواند نحوه رفتار و احساسات فرد را تحت تأثير قرار دهد. بيماران ممکن است موارد زير را تجربه کنند:

  • افسردگي
  • اجتماع گريزي
  • تغييرات سريع خلقي
  • عدم اعتماد به ديگران
  • تحريک پذيري و پرخاشگري
  • تغيير در عادات خواب
  • پرسه زني و جستجوگري
  • هنجارشکني
  • توهم، مثلاً توهم در اينکه چيزي از آنها دزديده شده است.
زمان مراجعه به پزشک
fjrigjwwe9r0tblBimari:morajePezeshk_Bimari
fjrigjwwe9r1tblBimari:morajePezeshk_Bimari
fjrigjwwe9r3tblBimari:morajePezeshk_Bimari
رژیم غذایی
fjrigjwwe9r2tblBimari:Rejim_Bimari
پیشگیری
fjrigjwwe9r3tblBimari:Pishgiri_Bimari
fjrigjwwe9r1tblBimari:Pishgiri_Bimari
fjrigjwwe9r0tblBimari:Pishgiri_Bimari

اگرچه نقش ژنتيک را در بروز الزايمر نمي توان ناديده گرفت، بايد گفت که زندگي سالم مهمترين عامل پيشگيري از اين بيماري است؛ منظور از زندگي سالم نيز عمدتا فعاليت ذهني و بدني کافي و تغذيه سالم است. مثلا اسيدهاي چرب امگا 3 موجود در روغن ماهي را در پيشگيري از رکود توانايي هاي ذهني موثر دانسته اند. برخي از مطالعات نيز نشان مي دادند ويتامين E مي تواند ناتواني در انجام کارهاي روزانه را به تأخير بيندازد.

فردي که مي خواهد از اين بيماران مراقبت نمايد بايد با گوش کردن به حرف هاي بيمار او را براي سازگاري با بيماري اش آماده کند و به او اطمينان دهد که با وجود بيماري اش هنوز مي تواند از زندگي لذت ببرد و به او کمک کند عزت نفس اش را حفظ نمايد. فضاي آرام و دور از تنش خانه مي تواند بدخلقي هاي بيمار را بهبود بخشد. موقعيت هاي جديد، سر وصدا، افراد متعدد، اصرار و تحت فشار قرار دادن بيمار براي به ياد آوردن يا انجام فعاليت هاي پيچيده ممکن است در بيمار اضطراب ايجاد نمايد که در اين صورت رکود توانايي ذهني بيمار بيشتر مي شود.

توصيه هايي براي حفظ سلامتي مراقبين بيمار:

مراقبت از بيماران مبتلا به آلزايمر نيازمند صرف هزينه جسمي و احساسي است. احساس خشم، گناه، استرس، نااميدي، نگراني، غم و انزوا در اين افرادي که از بيماران مبتلا به آلزايمر مراقبت مي نمايند معمول است. مراقبت از بيمار حتي ممکن است سلامتي جسمي مراقبين را به خطر بيندازد. بنابراين مراقبين بايد به خاطر خود و بيمارشان حتماً مراقب سلامتي خود باشند. به طور مثال مي توانند توصيه هاي زير را در نظر داشته باشند:

  • مطالعه هر چه بيشتر در مورد بيماري آلزايمر.
  • مشورت خواستن از افراد مختلف مانند پزشکان و اعضاي تيم درمان.
  • کمک خواستن از دوستان، اعضاي خانواده در مواقع نياز.
  • در نظر گرفتن اوقات استراحت و تفريح به طور روزانه.
  • وقت گذراندن در جمع دوستان.
  • مراقبت از سلامتي و انجام معاينات منظم توسط پزشک، خوردن غذاهاي سالم و ورزش منظم.
  • شرکت کردن در انجمن هاي حمايتي.

در حال حاضر هيچ شيوه قطعي و اثبات شده اي براي پيشگيري از ابتلا به آلزايمر وجود ندارد اما تحقيقات در اين زمينه همچنان ادامه دارد. تنها توصيه اي که در اين زمينه تا حد زيادي مي توان به آن اعتماد کرد اين است که با کاهش دادن خطر ابتلاء به بيماري هاي قلبي مي توان خطر ابتلاء به آلزايمر را نيز کاهش داد. چرا که بسياري از عواملي که احتمال ابتلاء به بيماري قلبي را افزايش مي دهند، احتمال ابتلاء به آلزايمر و دمانس عروق مغزي را نيز افزايش مي دهند. مهمترين اين عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و ديابت. بنابراين فعاليت ورزشي، رژيم غذايي سالم، فعال بودن از نظر اجتماعي و انجام فعاليت هاي ذهني مي تواند در اين زمينه قابل توصيه باشد.

آزمایشهای تشخیص بیماری
fjrigjwwe9r3tblBimari:Azamayesh_Bimari
متخصصین مربوطه
fjrigjwwe9r3tblBimari:Motekhases_Bimari
fjrigjwwe9r0tblBimari:Motekhases_Bimari
fjrigjwwe9r1tblBimari:Motekhases_Bimari
راهنمایی بیشتر
 
آشنایی با آی پزشک
درباره آی پزشک
تماس با آی پزشک
عضویت در آی پزشک
جستجو در آی پزشک
تماس با آی پزشک
وب سایت : www.IPezeshk.com
وب ایمیل : info@IPezeshk.com