تيروئيديت ( التهاب تيروئيد ) پس از زايمان postpartum thyroiditis يک بيماري غير شايع است که طي آن غده تيروئيد ( غده اي به شکل پروانه که در قاعده گردن درست زير سيب آدم قرار دارد) که قبلاً داراي کارکرد طبيعي بود ظرف سال اول بعد از زايمان ملتهب مي شود.

تيروئيديت پس از زايمان ، غالباً چند هفته تا چند ماه به طول مي انجامد . اما ممکن است تشخيص تيروئيديت پس از زايمان دشوار باشد زيرا غالباً نشانه هاي بيماري را به اشتباه به استرس ناشي از ولادت نوزاد و نابساماني هاي خلقي بعد از زايمان نسبت مي دهند.

در بسياري از خانم هايي که دچار تيروئيديت پس از زايمان مي شوند، ظرف 12 تا 18 ماه پس از شروع نشانه ها، عملکرد تيروئيد به حد طبيعي باز مي گردد . اما در بعضي خانم هايي که تيروئيديت پس از زايمان را تجربه مي کنند، عوارض دائمي به وجود مي آيد.

علت دقيق تيروئيديت پس از زايمان روشن نيست . اما در خانم هايي که دچار تيروئيديت پس از زايمان مي شوند غالباً در اوايل بارداري و پس از وضع حمل غلظت آنتي بادي ها ي ضد تيروئيد anti- thyroid antibody بالا است . در نتيجه ، اعتقاد بر اين است که احتمالاً خانم هايي که دچار تيروئيديت پس از زايمان مي شوند داراي شرايط زمينه اي تيروئيد اتوايمون autoimmune thyroid condition هستند که به علت نوسانات عملکرد ايمني بعد از وضع حمل شعله ور مي شود. به نظر مي رسد اين بيماري زمينه اي بسيار مشابه بيماري هاشيموتو Hashimoto’s disease باشد که طي آن دستگاه ايمني بدن به غده تيروئيد حمله مي کند.

در صورت وجود هر يک از موارد زير، احتمال بروز تيروئيديت پس از زايمان افزايش مي يابد:

• وجود يک نابساماني اتوايمون مانند ديابت نوع يک
• سابقه ي تيروئيديت پس از زايمان
• سابقه قبلي بيماري هاي تيروئيد
• بالا بودن غلظت آنتي بادي هاي ضد تيروئيد
• سابقه خانوادگي بيماري هاي تيروئيد

در عين حال که دراين مورد ، انجام بررسي هاي بيشتر ضروري است، اما نتايج بعضي از بررسي هاي انجام شده، رابطه اي ميان تيروئيديت پس از زايمان و افسردگي نفاسي ( پس از زايمان ) را نشان داده است . در نتيجه، در صورت وجود افسردگي پس از زايمان ، احتمالاً پزشک به بررسي نحوه عملکرد تيروئيد اقدام خواهد کرد.

در بسياري از خانم هايي که دچار تيروئيديت پس از زايمان مي شوند، درنهايت عملکرد تيروئيد به ويژه ظرف 12 تا 18 ماه پس از آغاز نشانه ها به حد طبيعي باز مي گردد . اما، بعضي از خانم هايي که تيروئيديت پس از زايمان را تجربه مي کنند از مرحله کم کاري تيروئيد بهبود نمي يابند. در نتيجه ، اين خانم ها به کم کاري تيروئيد مبتلا مي شوند . در اين حالت، غده تيروئيد ، بعضي از هورمون هاي مهم را به مقدار کافي توليد نمي کند .

بسياري از خانم هايي که دچار تيروئيديت پس از زايمان مي شوند در مرحله پرکاري يا کم کاري تيروئيد اين حالت به درمان نياز ندارند .اما بايد نحوه عملکرد تيروئيد هر 4 تا 8 هفته با آزمايش خون پايش شود . اين کار به پزشک کمک خواهد کرد تا مشخص کند آيا ناهنجاري ها خود به خود از بين خواهند رفت يا بايد در انتظار ايجاد کم کاري تيروئيد بود .

در صورت ايجاد شناسه ها ونشانه هاي شديد پرکاري تيروئيد ، احتمالاً درمان با دارويي آغاز خواهد شد که سبب مسدود کردن آثار هورمون تيروئيد بر بدن شود( مسدد هاي بتا ، بتا بلوکرها betablocker ) بتا بلوکرها به طور مشخص در خانم هايي که شير مي دهند توصيه نمي شوند. اما، پروپرانولول propranolol، داروئي است که مي توان به مادران شيرده تجويز کرد زيرا مانند بتا بلوکرها ي ديگر در شير، متمرکز نمي شود . در صورت ايجاد شناسه ها و نشانه هاي کم کاري تيروئيد، احتمالاً بايد به مدت 6 تا 12 ماه درمان با هورمون تيروئيد انجام شود . اين درمان شامل مصرف روزانه لووتيروکسين، هورمون صناعي تيروئيد است . وقتي مصرف اين دارو قطع مي شود ، پزشک باز هم از نظر ايجاد کم کاري تيروئيد ، بيمار را زير نظر مي گيرد . ممکن است لازم باشد بعد از 2 ماه ، 3 ماه ، 6 ماه و سپس در صورتي که نتايج طبيعي باشد هر سال آزمايش خون انجام گردد.

ضمن تيروئيديت پس از زايمان ، ممکن است دو مرحله تجربه شود . التهاب و آزاد شدن هورمون تيروئيد ممکن است ابتدا سبب بروز شناسه ها و نشانه هاي خفيف مشابه با آن چيزي شود که در پرکاري تيروئيد ديده مي شود، از جمله :

• اضطراب
• آغالش پذيري
• تپش تند قلب يا خفقان palpitation
• کاهش وزن بدون توجيه
• افزايش حساسيت به گرما
• خستگي
• لرزش tremor
• بي خوابي

اين شناسه ها و نشانه ها به طور مشخص ، يک تا چهار ماه پس از زايمان بروز مي کند و يک تا سه ماه طول مي کشد.

بعدها ، وقتي که ياخته هاي تيروئيد دچار اختلال شدند، شناسه ها و نشانه هاي خفيف کم کاري تيروئيد ممکن است بروز نمايد از جمله:

• فقدان انرژي
• افزايش حساسيت به سرما
• يبوست
• پوست خشک
• دشواري تمرکز
• دردها و مرده دردهاي مختلف

اين شناسه ها و نشانه ها به طور مشخص چهار تا هشت ماه پس از زايمان به وقوع مي پيوندند و ممکن است از نه تا دوازده ماه ادامه يابند .

اما ، بايد به ياد داشت که در بعضي خانم هاي دچار تيروئيديت پس از زايمان يا فقط نشانه هاي پرکاري و يا فقط نشانه هاي کم کاري بروز مي کند و هر دو نشانه با هم ديده نمي شود.

در عين حال که ممکن است نتوان از تيروئيديت پس از زايمان پيشگيري کرد ولي مي توان طي ماه هاي پس از وضع حمل اقداماتي انجام داد. در صورت بروز هر نوع شناسه يا نشانه غير معمولي بعد از ولادت نوزاد، نبايد تصور شود اين نشانه ها به سبب استرس مراقبت از کودک به وجود آمده است و در صورتي که احتمال بروز تيروئيديت پس از زايمان افزايش يافته باشد بايد در مورد نحوه پايش سلامت با پزشک مشورت کرد .