مفصل محلي است که دو استخوان در کنار يکديگر قرار گرفته و در آن محل نسبت به هم حرکت دارند. بيشترين حرکتي که مفاصل دارند بصورت زاويه دار شدن امتداد طولي دو مفصل است. البته در بعضي مفاصل استخوان ها مي‌توانند روي يکديگر مختصري هم بلغزند و جابجا شوند. وقتي ضربه‌اي که به مفصل وارد مي‌شود آنقدر شديد است که موجب پارگي وسيع ليگامان‌ها و کپسول مفصلي مي‌شود، دررفتگي بوجود مي‌ايد.

در دررفتگي بر اثر نيروهاي وارده به اندام سطوحي که مفصل را تشکيل مي‌دهند طوري جابجا مي‌شوند که ديگر در تماس با يکديگر نيستند. در اين حال ميگوييم مفصل دچار دررفتگي Dislocation شده است. در نيمه دررفتگي سطوح مفصلي به نحوي جابجا مي‌شوند که کاملا در مقابل يکديگر قرار نگرفته‌اند ولي با اين حال همچنان با هم در تماس هستند.

نيمه دررفتگيSubluxation وضعيتي مابين دررفتگي کامل و وضعيت طبيعي است. دررفتگي يا نيمه دررفتگي مفاصل ممکن است مادرزادي باشد، ممکن است براثر ضربه يا عفونت ايجاد شود، ممکن است در طول زندگي فرد بطور مکرر ايجاد شود و يا ممکن است بيمار بتواند بطور ارادي مفصل خود را دچار دررفتگي کند.اگر دررفتگي مفصل استخوان، بدون آسيب اعصاب و ... باشد، مفصل در محل اصلي خود جا انداخته مي شود. اما اگر سعي کنيد خيلي زود اين کار را انجام دهيد، ممکن است مجدداً دچار دررفتگي آن مفصل شويد.

1- آسيب هاي ورزشي: دررفتگي مفصل در ورزش هاي برخوردي مثل فوتبال و هاکي روي يخ و در ورزش هايي که امکان زمين خوردن و افتادن وجود دارد، مثل اسکي، ژيمناستيک و واليبال، شايع است.

دررفتگي مفاصل انگشتان دست در فوتباليست ها و بسکتباليست ها به علت برخورد توپ، زمين خوردن و برخورد به بازيکن ديگر شايع است.

- حوادث غيرورزشي: وارد آمدن ضربه شديد به مفاصل در طي تصادفات رانندگي، علت شايع دررفتگي هاست.

3- افتادن: امکان دررفتگي مفصل در طي افتادن و زمين خوردن وجود دارد.

1. در معرض افتادن بودن: اگر موقع افتادن، از دست هاي خودتان براي جلوگيري از وارد آمدن ضربه استفاده کنيد و يا روي يک قسمت از بدن خود مثل شانه يا لگن، محکم روي زمين بيفتيد، امکان دررفتگي مفصل وجود دارد.
2. زمينه ارثي: برخي افراد به طور ارثي داراي رباط هاي شل تر و ضعيف تري نسبت به بقيه هستند. لذا امکان دررفتگي مفصل در آن ها بيشتر است.
3. اگر رباط ها و تاندون هايي که مفصل را نگه مي دارند، کشيده و يا پاره شوند و يا اگر اعصاب و رگ هاي خون اطراف مفصل آسيب ببيند، براي ترميم آن ها نياز به عمل جراحي داريد
4. شرکت در فعاليت هاي ورزشي: بسياري از دررفتگي ها، در طي ورزش هاي برخوردي و با ضربات زياد مثل ژيمناستيک، کشتي، بسکتبال و فوتبال رخ مي دهند.
5. تصادفات رانندگي: تصادفات از علل شايع دررفتگي استخوان لگن هستند، ولي شما مي توانيد با بستن کمربند ايمني اين خطر را کاهش دهيد.

• پارگي عضلات، رباط ها و تاندون هاي مفصل
• آسيب اعصاب و رگ هاي خوني مفصل و اطراف آن
• اگر دچار دررفتگي شديد و يا تکرار شونده شويد، مستعد دررفتگي هاي مجدد خواهيد بود.
• ابتلاي مفصل دررفته به آرتروز با افزايش سن

اگر رباط ها و تاندون هايي که مفصل را نگه مي دارند، کشيده و يا پاره شوند يا اگر اعصاب و رگ هاي خون اطراف مفصل آسيب ببيند، براي ترميم آن ها نياز به عمل جراحي داريد.

نوع درمان بستگي به محل و شدت دررفتگي مفصل دارد و عبارتند از:

1. جا انداختن مفصل: در اين روش، پزشک سعي مي کند به آرامي استخوان دررفته را جاي خودش بيندازد. بسته به ميزان درد و ورم محل دررفتگي، قبل از جا انداختن مفصل نياز به بي حسي موضعي و يا حتي بيهوشي وجود دارد.
2. بي حرکت کردن مفصل: بعد از جا انداختن درست استخوان، پزشک با استفاده از وسايل مخصوصي مثل آتل، محل مفصل را براي چندين هفته ثابت و بي حرکت مي کند. مدت زمان ثابت نگه داشتن مفصل، بستگي به نوع و محل دررفتگي دارد.
3. داروهاي مسکن: بعد از جا انداختن استخوان دررفته، هر نوع درد شديدي بايد بهبود پيدا کند. اما اگر درد ادامه داشت، ممکن است پزشک داروي مسکن براي شما تجويز کند.
4. عمل جراحي: اگر اعصاب يا رگ هاي خوني اطراف مفصل آسيب ديده باشند و يا پزشک نتواند استخوان دررفته را جا بيندازد، نياز به عمل جراحي است. همچنين در مواردي که به طور مکرر دچار دررفتگي يک مفصل خاص مي شويد، عمل جراحي لازم است به خصوص در مورد مفصل شانه.
5. توانبخشي: بعد از برداشتن آتل و يا گچ، به تدريج برنامه توانبخشي را براي بهبود حرکت و قدرت مفصل دررفته شروع مي کنيد. برخي دررفتگي ها مثل دررفتگي لگن، نياز به چند ماه زمان براي بهبودي دارند.

اگر دررفتگي مفصل استخوان، بدون آسيب اعصاب و ... باشد، مفصل در محل اصلي خود جا انداخته مي شود. اما اگر سعي کنيد خيلي زود اين کار را انجام دهيد، ممکن است مجدداً دچار دررفتگي آن مفصل شويد.

درمان خانگي دررفتگي: بعد از درمان و جا انداختن مفصل دررفته، براي کاهش ناراحتي و افزايش روند بهبودي به توصيه هاي زير عمل کنيد:

1. به استخوان دررفته استراحت دهيد. کاري را که باعث دررفتگي مفصل شما شده است، ديگر تکرار نکنيد و از حرکات بدني دردآور خودداري کنيد.
2. از يخ و گرما استفاده کنيد. گذاشتن کيسه يخ روي محل دررفتگي، باعث کاهش درد و ورم آن مي شود. 15 تا 20 دقيقه کيسه يخ را روي محل درد بگذاريد. طي يک تا دو روز اول بعد از دررفتگي، هر دو ساعت يک بار اين کار را تکرار کنيد.
   بعد از 2 تا 3 روز و بهبود يافتن درد و ورم، براي بهبود درد و سفتي عضلات از کمپرس گرم مثل کيسه آب گرم استفاده کنيد. فقط 20 دقيقه و يک بار کيسه آب گرم را روي محل دررفتگي قرار دهيد.
3. قرص مسکن بخوريد. اگر درد زيادي داريد، مي توانيد از قرص هاي مسکن مثل بروفن و يا استامينوفن استفاده کنيد. ولي بعد از بهبودي درد، ديگر اين قرص ها را نخوريد.
4. مفصل را حرکت دهيد. بعد از يک يا دو روز بهبودي، تحت نظر پزشک و يا متخصص فيزيوتراپي، تمرينات ورزشي آرامي را انجام دهيد تا مفصل آسيب ديده، حرکت کند. حرکت ندادن مفصل براي مدت طولاني باعث خشکي و کاهش دامنه حرکتي آن مي شود.

• بدشکلي و يا خارج شدن استخوان از محل خود
• ورم و تغيير رنگ مفصل
• درد زياد
• عدم حرکت مفصل

همچنين در نزديکي محل دررفتگي، احساس سوزش و بي حسي مي کنيد، مثلا موقع دررفتگي زانو در پاي خود و هنگام دررفتگي آرنج، در دست خود اين احساس را داريد.

• دقت کنيد زمين نخوريد. اگر چشم هاي شما مشکلي دارند و کم مي بينيد، به طور منظم نزد بينايي‌سنج يا چشم پزشک برويد تا چشم هاي شما را معاينه کند. اگر دارو مصرف مي کنيد، از پزشکي که دارو را براي شما تجويز کرده بپرسيد که آيا هيچ کدام از اين داروها باعث سرگيجه مي شوند يا خير. همچنين سعي کنيد اتاق هاي خانه شما کاملا روشن باشند تا به خوبي اطراف و اشياء را ببينيد و هر نوع وسيله يا مانعي را که در مسير راه رفتن شما در خانه وجود دارد، از سر راه برداريد تا زمين نخوريد.
• موقع انجام ورزش هاي برخوردي، از لباس مخصوص و وسايل محافظتي استفاده کنيد تا آسيبي نبينيد.
• از دررفتگي مجدد مفصل جلوگيري کنيد.

اگر يک بار دچار دررفتگي يک مفصل خاص مثلا انگشت دست شده باشيد، احتمال دررفتگي مجدد آن وجود دارد. لذا بعد از بهبودي دررفتگي، به طور مرتب ورزش هاي استحکام دهنده و ثابت کننده مفصل را تحت نظر پزشک يا متخصص پزشکي ورزش انجام دهيد تا از دررفتگي مجدد آن جلوگيري کنيد.