اختلالات تجزيه‌اي اين‌گونه تعريف شده است که داراي يک ويژگي اصلي است و آن اختلال هوشياري، هويت، يا ادراک محيط است. بيماراني که دچار اين اختلال هستند ممکن است پديده تجزيه‌اي را از محدوده طبيعي (قابل هيپنوتيزم شدن) تا پاتولوژيک (چندشخصيتي) به نمايش بگذارند. تجزيه، دفاعي در مقابل تروما است و به فرد کمک مي‌کند که در هنگام وقوع تروما، خود را از آن دور نگه دارد و اثر ناشي از تروما را به تأخير بيندازد. در منابع چهار اختلال تجزيه‌اي خاص مشخص شده است: فراموشي تجزيه‌اي، گريز تجزيه‌اي،اختلال هويت تجزيه‌اي، اختلال مشخص شخصيت. يک طبقه‌بندي باقي‌مانده هم به‌نام اختلال تجزيه‌اي که به‌گونه‌اي ديگر مشخص نشده، وجود دارد.

ديدگاه بيان فرهنگي اهميت خاصي در ارزيابي اختلال هاي تجزيه اي دارد ، زيرا حالت هاي تجزيه اي در بسياري از جوامع بيان و ابراز متداول و قابل قبول فعاليت هاي فرهنگي يا تجربه مذهبي هستند . در بسياري از چنين مواردي ، حالت هاي تجزيه اي بيمار گون نبوده و به پريشاني ، اختلال عمده يا رفتار امدادجويي منجر نمي شود . اين اختلال دستاويز مجازي براي افرادي است که مي خواهند شکست هاي خود را معقول جلوه دهند و ديگران را به هم دردي برانگيزند

پژوهشگران معتقدند که مردها در نمونه هاي باليني کمتر از حد واقعي گزارش ميشوند زيرا مردان دچار اين اختلال بيشتر وارد سيستم قضاوت جنايي مي شوند و تا سيستم بهداشت رواني و اين نشان ميدهد که فرد در حالت بروز اين اختلال ممکن است دست به اعمال خطرناکي بزند که در حالت عادي از او ساخته نيست.

هيپنوتيزم: به بيمار به حد کافي آرامش داده مي‌شود تا اطلاعات فراموش‌شده را به ياد بياوريد.

مصاحبه به کمک دارو: ممکن است براي کمک به بيمار در جهت يادآوري خاطرات فراموش‌شده از باربيتورات‌هاي متوسط‌الاثر و کوتاه‌اثر (مثل تيوپنتال و سديم آموباربيتال) يا بنزوديازپين‌ها، به شکل تزريق وريدي استفاده شود.

روان‌درماني: به بيماران کمک مي‌شود تا خاطرات را در سطح هوشياري خود بگنجانند.

نشانه هاي فراموشي تجزيه‌اي:

از دست دادن حافظه، معمولاً با شروع ناگهاني. بيمار از اين فقدان آگاه است. قبل و بعد از فقدان، هوشيار است.

نشانه هاي گريز تجزيه‌اي: سرگرداني هدفمند، اغلب در مسافات طولاني فراموشي در مورد زندگي گذشته اغلب از فقدان حافظه آگاهي ندارد. اغلب هويتي جديد اتخاذ مي‌کند. رفتار در مدت گريز طبيعي است.

نشانه هاي اختلال هويت تجزيه‌اي: بيش از يک شخصيت مجزا درون يک فرد هرکدام از آنها در موقع حضورشان بر رفتار و تفکر فرد غلبه مي‌کنند. تغيير از يک شخصيت به شخصيت ديگر ناگهاني است. معمولاً نسبت به بقيه شخصيت‌ها فراموشي وجود دارد.

نشانه هاي اختلال مسخ شخصيت: حس پايدار عدم واقعيت نسبت به بدن

قابل پيشگيري نيست.