کما يا اغما يا کاهش هوشياري معمولاً از علايم بيماري‌هاي شديد مي‌باشد. علل آن از بيماري‌هاي عفوني مانند مننژيت، سکته مغزي، افت شديد فشار خون، کماي ديابتي، کماي اورميک، ضربه به مغز و... متفاوت است.

اغما هميشه وضعيتي غيرطبيعي است که علل گوناگوني دارد، از نوشيدن مفرط الکل گرفته تا سکته مغزي وسيع يا ضربه مغزي شديد. فوري‌ترين علت مردن در حال اغما بسته‌شدن مجاري تنفسي است. پنج علت شايع اغما عبارتند از:

ديابت: اغماي ديابتي به علت بالا و پايين رفتن شديد قند خون رخ مي‌دهد، و امروزه به يمن وسايل اندازه گيري خانگي قند خون که به بيماران امکان مي دهد مرتباً قند خون شان را تحت نظارت داشته باشند، کمتر رخ مي دهد.

تومورهاي مغز: رشد تومورهاي درون مغز اغلب به افزايش فشار داخل جمجمه اي مي انجامد، زيرا «فضايي» درون جمجمه براي آن وجود ندارد. اگر اين افزايش تخفيف نيابد، ممکن است باعث از دست رفتن هشياري و اغما شود.

صدمات ناشي از ضربه مغز: اغما آشکارترين علامت صدمه ناشي از ضربات مغزي است. ضربه سر در نتيجه سانحه جاده‌اي، آسيب هاي ورزشي يا حملات رشته هاي عصبي در مرکز مغز را پاره مي کند و به از دست دادن هشياري مي انجامد.

مسموميت: هروئين، الکل و مونوکسيدکربن سه سمي هستند که مي توانند به خاطر مهارکردن مراکز هشياري در مغز باعث اغما شوند. افرادي که پس از مدتي ترک هروئين دوباره استعمال آن را شروع مي کنند مستعد رفتن به اغما هستند.

سکته مغزي: خونريزي زير عنکبوتيه‌اي نوعي از سکته مغزي است که با پاره شدن عروق خوني ضعيف شده درون مغز مشخص مي‌شود. اين عارضه باعث خواب آلودگي و اغما مي‌شود و ميزان بالايي از مرگ و مير دارد.

فرد در حال اغما بسيار آسيب پذير است و معمولاً به عنوان موردي از فوريت پزشکي محسوب مي‌شود که اصول ABC کمک هاي اوليه يعني بررسي مجراي هوايي، تنفس و گردش خون بايد در مورد آن انجام شود.

اغما ندرتاً براي بيش از دو تا چهار هفته ادامه پيدا مي‌کند. اينکه بيمار بهبودي کامل پيدا کند يا نهة بستگي به علت اغما دارد، اما ممکن است مشکلات مداوم جسمي، ذهني و رواني در بيمار باقي بماند که نياز به بازتواني ويژه داشته باشد.

اغماي طولاني گاهي مي تواند به "حالت نباتي مداوم يا دائمي"(PVS) منجر شود که در واقع ايجاد آن نتيجه اقداماتي است که در پزشکي مدرن انجام مي‌شود. زيرا افراد دچار آسيب شديد مغزي از طريق کمک‌هاي تکنولوژيک مانند دستگاه هاي تهويه مکانيکي که کارهايي را که مغز نمي تواند انجام دهد به عهده مي گيرند، زنده مي‌مانند.

حالت‌هاي ديگر مربوط به اختلال هشياري شامل "حالت هشياري حداقل" و "نشانگان محبوس در خود" است که در آنها بيماران درجات متفاوتي از توانايي شناختي دارند، اما دچار ناتواني در ارتباط برقرار کردن و کاهش ميزان پاسخ به افراد و محيط هستند.

سي تي اسکن و MRI از فرد دچار PVS تحليل رفتگي (آتروفي) مناطق عالي قشر مغز مربوط به ادراک، تفکر و آگاهي را نشان مي دهد. اسکن هاي PET که فقدان برداشت گلوکز يا قند را در اين نواحي مغز نشان مي دهند، ناهشياري عميق را ثابت مي کنند. بنابراين افراد در PVS ممکن است گاه به گاه آه بکشند، اخم کنند، سر و صدا کنند و دست و پاهايشان را تکان دهند، اما اين اطوارها معناي معمول شان را ندارند.

البته ممکن است ساقه مغز به طور کامل يا نسبي سالم باشد (اين بخش مغز در مقابل کمبود اکسيژن نسبت به ساير بخش هاي مغز مقاوم تر است). از آنجايي که ساقه مغز حاوي مراکزي است که چرخه هاي خواب و بيداري و تنفس را کنترل مي کنند، فرد مبتلا به PVS ممکن است چشم هايش را باز و بسته کند و حتي به خودي خود و بدون کمک نفس بکشد.

باز کردن راه‌ هاي تنفسي در صورت لزوم

و برقراري سريع تنفس و گردش خون، بستري سريع در ICU و انجام کارهاي

محافظتي شامل کنترل فشار داخل مغز و بيوشيمي خون و...

• حالتي از ناهشياري درازمدت که با فقدان آگاهي از محيط و بيدارنبودن همراه است.
• سطح هشياري با مقياس کماي گلاسکو (GCS) از پانزده تا سه ارزيابي مي‌شود و GCS پايين بيانگر کماي عميق بيمار مي‌باشد. در کماي عميق به دليل عدم تنفس ارادي، بيمار به دستگاه تنفس مصنوعي (رسپيراتور) متصل مي‌شود.

از آنجا که کما معلول عوامل گوناگوني است براي جلوگيري از اين حالت، بايد از بروز عامل اصلي مانند ديابت يا وارد شدن ضربه به سر پيشگيري کرد.