آرتريت واکنشي يا راکتيو بيماري است که در آن به دنبال عفونت در يک قسمت از بدن، در مفصلي دور از آن التهاب ايجاد ميشود. آرتريت به معناي التهاب مفصل است و منظور از آرتريت واکنشي اين است که مفصل به عفونت واکنش نشان ميدهد. محل اين عفونت معمولا در روده يا مجراي ادرار است. آرتريت واکنشي بيشتر در مردان با سن بين 40-20 سال ديده ميشود. ژني به نام HLA_B27 در سه چهارم مبتلايان به آرتريت واکنشي وجود دارد.

علائم: نشانه هاي اين بيماري معمولا 4-2 هفته بعد از عفونت ايجاد ميشود. در اين زمان معمولا علائم عفونت اوليه از بين رفته است. بطور مثال بيمار ممکن است دچار اسهال و استفراغ شود و دو هفته بعد از آن علائم آرتريت واکنشي تظاهر کند.

هنوز علت اين بيماري به درستي شناخته شده نيست ولي تئوري در اين زمينه وجود دارد. اين فرضيه توضيح ميدهد که وقتي عفونتي در نقطه اي از بدن ايجاد ميشود دفاع ايمني بدن بر عليه ميکروب ها وارد عمل شده و ميکروب ها را از بين ميبرند. بر اثر خرد شدن و تکه تکه شدن ميکروب ها قسمت هايي از بدنه آنها از طريق جريان خون به بافت سينوويال مفصل ميرسد.در آنجا بدن به اين تکه ها واکنش نشان ميدهد. بدن فکر ميکند اينها ميکروب هاي زنده هستند در حاليکه اينطور نيست. بر اثر اين اشتباه، بافت سينوويال مفصل شروع به دفاع در برابر اين تکه ها کرده و مولکول هاي شيميايي ترشح ميکند که آنها را نابود کند. اين مولکول هاي شيميايي موجب التهاب مفصل ميشوند و علائم آرتريت را بوجود مياورند. اين علائم تا حدودي شبيه به التهابي است که در اثر ورود ميکروب واقعي به مفصل بوجود ميايد ولي در واقع ميکروبي در مفصل وجود ندارد و فقط التهاب ايجاد ميشود.

عفونت هايي که ميتوانند موجب آرتريت واکنشي شوند عبارتند از:

عفونت مجراي ادراري (اورترا) : اورترا قسمتي از مجراي ادراري است که از مثانه خارج شده و ادرار را به بيرون از بدن هدايت ميکند. به عفونت اورترا، اورتريت Urethritis ميگويند. اورتريت شايعترين علت آرتريت واکنشي است. يک درصد کساني که دچار اورتريت ميشوند دچار آرتريت واکنشي هم ميشوند. عفونت اورترا معمولا در اثر ابتلا به بيماريهاي مقاربتي ايجاد ميشود. در بين اين بيماري ها نوعي که عامل آن کلاميديا Chlamydia است بيشتر موجب آرتريت واکنشي ميگردد. علامت اورتريت يا عفونت مجراي ادرار معمولا بصورت احساس سوزش موقع ادرار کردن و گاهي خروج چرک از مجراي ادرار است .

عفونت روده : بعضي عفونت دستگاه گوارشي که موجب اسهال و استفراغ ميشوند ميتوانند موجب آرتريت واکنشي شوند. اسهال و استفراغ هايي که ميکروب عامل آنها شيگلا، سالمونلا، کمپيلوباکتر و يرسينيا است در اين دسته قرار ميگيرند. اين ميکروب ها معمولا از راه مصرف مواد خوراکي آلوده وارد بدن شده و ايجاد اسهال و استفراغ ميکنند. يک درصد افرادي که با اين ميکروب ها دچار اسهال ميشوند مبتلا به آرتريت واکنشي ميگردند .

عفونت تنفسي : عفونت تنفسي که عامل آن ميکروبي به نام کلاميديا است ميتواند موجب بروز آرتريت واکنشي شود .

عفونت ويروسي : بسياري ار عفونت هاي ويروسي ميتوانند موجب گلودرد و سرفه شوند. اين علائم ممکن است بسيار گذرا بوده و پس از مدتي از بين بروند ولي آرتريت واکنشي که پس از آنها بوجود مي آيد مي تواند تا مدتها بيمار را اذيت کند .

در ده درصد موارد آرتريت واکنشي بدون هيچ گونه عفونتي ديده ميشود .

گاهي اوقات بيماري چند هفته طول کشيده و خود به خود خوب ميشود ولي در غالب اوقات بيماري 6-3 ماه طول مي کشد و سپس علائم فروکش کرده و بدون برجاي گذاشتن آسيب دائمي خوب مي شود. در يک سوم موارد ممکن است بيماري بيش از شش ماه و يا حتي چند سال طول بکشد. در اين صورت ممکن است مفاصل دچار تخريب شده و بيماري عوارضي دائمي برجاي بگذارد.

وقتي بيماري تشخيص داده مي شود بايد عفونت هاي ادراري يا گوارشي احتمالي درمان شوند. البته درمان اين عفونت ها معمولا تغييري در سير بيماري آرتريت نخواهد داد.

درمان آرتريت واکنشي بيشتر حمايتي است و بصورت استفاده از داروهاي ضد التهابي، استراحت و فيزيوتراپي است. در صورتي که بيماري بيش از چند ماه طول بکشد ممکن است پزشک داروهايي مانند سولفاسالازين و متوترکسات براي بيمار تجويز کند تا بدين وسيله مانع از تخريب مفاصل گردد. در مواردي ممکن است بعد از فروکش کردن بيماري، علائم آن چند ماه بعد و يا حتي چند سال بعد مجددا عود کند. اين عود ميتواند به علت عفونت مجدد باشد و يا به علت شعله ور شدن دوباره همان بيماري قبل ايجاد گردد.

درد مفصلي در يک يا چند مفصل و بيشتر در مفاصل زانو، مچ پا و انگشتان پا و يا در مفاصل ساکروايلياک لگن، ممکن است قبل از شروع درد، خشکي مفصلي ايجاد شود، تورم مفصل، گاهي اوقات تاندنيت يا التهاب تاندون در محل اتصال تاندون ها به استخوان ايجاد ميشود(بيشتر در تاندون آشيل و تاندون هاي انگشتان دست و پا)، التهاب چشم و ايجاد قرمزي چشم که مي تواند با درد و اختلال بينايي همراه باشد، قرمزي و پوسته پوسته شدن دست و پا، زخم هاي داخل دهان، تب، کاهش وزن و احساس خستگي.