آفازي اختلال تکلم و از دست دادن آن بعد از به دست آوردن آن است تکلم يکي از اعمال پيچيدة مغزي مي باشد که منطقة وسيعي در مغز اين عمل پيچيده را انجام مي دهند. در 95 درصد موارد مرکز تکلم در نيمکره چپ مغز واقع شده است. اگر در سنين قبل از دبستان منطقة تکلم آسيب ببيند، مرکز تکلم از نيمکرة چپ به نيمکرة راست منتقل مي شود.

انواع اختلالات تکلم عبارتند از:

• زبان پريشي يا آفازي که ناشي از آسيبهاي اکتسابي مراکز تکلم در مغز است.
• اختلال در شکل گرفتن صوت يا ديس آرتري که بر اثر ضعف عضلات زبان و حلق به وجود مي آيد.
• اختلالات در توليد صوت يا آفوني که ناشي از آسيب هاي حنجره و تارهاي صوتي است.

لکنت زبان يکي از شايعترين اختلالات تکلم در انسان مي باشد که در آن شخص در موقع صحبت کردن، حروف تشکيل دهندة يک کلمه يا يک جمله را به صورت تکراري کردن، طولاني نمودن، و مکث نابجا بيان مي کند. در غالب موارد با افزايش سن لکنت زبان بهبود پيدا مي کند و اکثرا تا سن بلوغ لکنت زبان برطرف مي گردد.

اختلالات تکلم در اثر ضايعات مراکز تکلمي واقع در نيمکره هاي مغزي يا هسته هاي خاکستري قاعدة مغز، اختلالات مخچه اي و بيماريهاي درگيرکننده عضلات زبان و حلق و حنجره به وجود مي آيند. علل عمدة اختلالات تکلم عبارتند از:

• بيماريهاي عروقي مغز
• ضربه هاي مغزي
• زوال عقل
• بيماري پارکينسون
• تومرهاي مغزي
• عفونتهاي مغزي
• بيماريهاي مخچه اي
• بيماري ام اس
• نرسيدن اکسيژن به مغز

هيجان و استرس موجب تشديد لکنت زبان مي شوند. لکنت زبان و تأخير در تکلم زمينة ارثي دارد. در بعضي خانواده ها تکلم در زمان مقرر شروع نمي شود. محل ضايعه در مغز و نوع اختلال تکلم در تعيين پيش آگهي اختلال تکلم نقش دارند.

عوامل متعددي مي توانند نارواني هاي گفتاري کودکان را تشديد نمايند. سرعت گفتاري زياد والدين و عجلة آنها در صحبت کرد باعث شديدتر شدن مشکل گفتاري کودک مي گردد. - وجود اضطراب و تنش در محيط خانواده باعث ناامني عاطفي کودک شده و نارواني هاي گفتاري وي را افزايش مي دهد. - عصبانيت، خستگي، ناراحتي، ترس، نگراني کودک و تنبيه وي، نارواني هاي گفتاري کودک را تشديد مي کند.

عوامل بهبودي در اختلالات تکلم عبارتند از:
• سن بيمار: هرچه سن بيمار کمتر باشد شانس بهبود زيادتر است
• وسعت ضايعه: هرچه ضايعه محدودتر و کوچکتر باشد شانس بهبود بيشتر است.

بيمايهاي زمينه اي - برخي از کودکان در دوران فراگيري گفتار، به نارواني هاي طبيعي مبتلا مي شوند که در صورت برخورد مناسب از سوي والدين و اطرافيان، اين ناروانيهاي طبيعي خود به خود بر طرف مي شوند. - نارواني هاي طبيعي دوران کودکي بيشتر بين سنين 6-2 سالگي اتفاق مي افتد و علايم آن عبارتند از: تکرار کلمات يا بخشهايي از کلمات، مکث کردن بين بيان کلمات، مِن مِن کردن در حين گفتار و در موارد نادر کشيده گفتن کلمات. - بهترين نوع واکنش به نارواني هاي طبيعي گفتار کودکان، بي توجهي آگاهانه از سوي والدين است، به نحوي که کودک متوجه نارواني هاي گفتارش نشود. - دادن تذکرات اصلاحي نظير: آرام صحبت کن، فکر کن بعد حرف بزن، عجله نکن، و غيره باعث آگاه شدن کودک از وجود مشکل شده باعث اضطراب و نگراني کودک مي شود و نارواني هاي وي را تشديد مي کند. - در صورت بروز واکنش هاي مناسب از سوي والدين و اطرافيان، نارواني هاي گفتار کودک بعد از گذشت 6-2 ماه بدون نياز به درمان خاصي برطرف مي شود.

در صورت بروز نارواني در گفتار کودک، در اولين فرصت با يک آسيب شناس گفتار و زبان مشورت نماييد. - وجه تمايز نارواني هاي طبيعي و غيرطبيعي در نوع ويژگيهايي است که فرد مبتلا به آن از خود نشان مي دهد. مهمترين تفاوت بين نارواني طبيعي و غير طبيعي، تکرار زياد صداهاي کلمات به ويژه صداهاي اول کلمات، کشيده گويي، قفل شدن کلام، و انقباضهاي عضلاني و حرکات اضافه در بدن فرد مبتلا مي باشد. - لکنت يکي از انواع نارواني هاي غير طبيعي گفتاري است که فرد مبتلا به آن در حين گفتار دچار گيرهاي شديد، تکرارهاي فراوان، مکث هاي طولاني، کشيده گويي و حرکات اضافه مي شود که وي را از صحبت کردن منصرف مي کند.